Zeisbrigade Groningen

Informatie

Als je een stuk grasland met de zeis gaat maaien heb je verschillende zaken nodig. Allereerst natuurlijk een zeis, die uit verschillende onderdelen bestaat. Het zeisblad (het mes) maak je met behulp van een brede stalen ring en een paar inbusbouten vast aan de zeisboom (de steel). Daarnaast: een strekel of wetsteen.

Maaien met de zeis: de techniek

Het geheim van het maaien met de zeis is de combinatie van een scherp, goed afgesteld stuk gereedschap en de juiste techniek. Bij het maaien sta je in een ontspannen houding en maak je een halfronde maaibeweging voor je. Tijdens deze beweging glijdt het zeisblad zowel heen als terug met de rug over de grond: je hoort een snijdend geluid. Gedurende het maaien houd je de snede van je zeisblad scherp met een strekel (ook wel: wetstok) of wetsteen. De juiste maairichting vind je door met de wind in de rug te maaien (de vleug van het gras ligt dan van je af). Loop niet door gras dat nog gemaaid moet worden, want gras dat plat ligt is moeilijk of niet meer te maaien.

Door de voorwaartse beweging ontstaat er tijdens het maaien een baan, waarbij het gemaaide gras op een strook links van je komt te liggen, dit wordt het zwad genoemd. Zorg ervoor dat dit terecht komt op een stuk dat al gemaaid is. Het zwad is hierdoor na afloop makkelijk met een hooivork op te ruimen. Eens zien of proberen hoe dit gaat? De zeisbrigade komt regelmatig in actie op maaidagen of geeft demonstraties bij evenementen. Je bent van harte welkom! Kijk op onze maaiagenda om te zien wanneer we bij je in de buurt zijn. Heb je de smaak te pakken en wil je zelf leren maaien? Schrijf je dan in voor een dagcursus bij Landschapsbeheer Groningen, gegeven door ervaren maaiers van de zeisbrigade.

De zeis scherp maken: het haren

Haren is het koudsmeden oftewel het uitdrijven van het staal, waardoor het dunner en harder wordt. Hier zijn meerdere manieren voor. Het kan met behulp van slagdengel ('doppenset') of op een haarspit (aambeeld) met een haarhamer. Vooral dit laatste vergt een goede techniek en een vaste hand. Er bestaan hamers en aambeelden in allerlei vormen om dit klusje te klaren. Elke manier heeft zijn eigen haarmethode, maar het principe is hetzelfde.

NB: Het gebruik van een elektrische slijpmachine wordt afgeraden, hiermee maak je het staal heet en daardoor bros: iets wat de gebruiks- en levensduur van je zeisblad niet ten goede komt!

Het haren van de zeis is iets wat je leert het door het veel en vaak te doen. Haren met behulp van een slagdengel is voor beginners een eenvoudige methode. Landschapsbeheer Groningen organiseert regelmatig haarcursussen, waarbij de fijne kneepjes van het scherp maken je worden uitgelegd door kenners van de zeisbrigade.

Het materiaal: boom en blad

Zeisbomen bestaan er in verschillende lengtes en modellen. Naast de ouderwetse 'Hollandse' boom, zijn er bomen naar Oostenrijks, Duits, Frans of Engels model. Wat voor jou het beste maait, is een kwestie van postuur, afstelling en persoonlijke voorkeur.

Zeisbladen zijn te verkrijgen in verschillende lengtes (meestal variërend van 35 tot 90 centimeter) en diktes. Welk zeisblad je wanneer gebruikt is afhankelijk van de te maaien vegetatie. Ga je een graslandje maaien met voornamelijk mals gras en kruiden zoals weegbree en klaver? Dan is een licht grasblad (60-90cm) is het meest geschikt. Strekt er zich een ruiger terrein voor je uit, met bramen, pitrus, brandnetels en ander dikstengelig materiaal? Hiervoor neem je het beste een zwaarder ruigteblad, deze zijn veelal 35-70cm lang en gemaakt van dikker staal.

Zoals bij elk gereedschap zijn er bladen te koop van goede en slechte kwaliteit. Zeisbladen van slechte kwaliteit zijn gemaakt van goedkoop, gestanst staal (met een hoger koolstofgehalte), waardoor ze scheuren tijdens het haren. Een gesmede zeis daarentegen is een investering voor het leven. Een goed zeisblad maait lichter, is beter scherp te houden en gaat bij goed onderhoud generaties lang mee. Ook oude schuurvondstzeisen zijn vaak nog prima op te knappen en te gebruiken als ze weer roestvrij en scherp worden gemaakt.

Nog even de voordelen van de zeis ten opzichte van machinaal maaien op een rij:

• ideaal voor het beheer van kleinschalige terreinen zoals (dorps)tuinen, boomgaarden, natuurterreinen, etc.
• je maait stil, veilig en duurzaam (geen stank of herrie of gevaarlijk rondvliegende zaken! zoals bij machines)
• voordelig in aanschaf en het onderhoud doe je zelf
• maaien zonder gebruik van fossiele energie of elektriciteit
• geschikt om steilere taluds, slootkanten of zelfs onder de waterspiegel mee te maaien
• er treedt geen bodemverdichting of -beschadiging op zoals wel bij het gebruik van zware machines
• insecten, amfibieën en kleine zoogdieren krijgen kans om een veilig heenkomen te zoeken
• je kunt nauwkeurig maaien (bijvoorbeeld in boomspiegels of om zeldzame planten heen)
• het gemaaide ligt netjes op baantjes zodat je het makkelijk kunt hooien en/of bijeenharken en opruimen met een hooivork